Σε εσένα. Που το φοβάσαι. - Για την Αυτοκτονία

Με αφορμή την Παγκόσμια Μέρα Πρόληψης της Αυτοκτονικότητας.

Καταρχάς, η αυτοκτονία είναι μια κάποια λύση.

Όσο και να μην αρέσει, όσο και να τη βαφτίζεις ηττοπάθεια_δειλία_αποφυγή, είναι λύση.

Σκέψου λίγο, έστω και ξεκίνα από αυτό που ονομάζεις «ένστικτο επιβίωσης», αυτό που κοκκαλώνει τα πόδια και τα κάνει ατσάλινες σιδεριές δυο εκατοστά πριν το κενό του 7^ου ορόφου, αυτό που βίασε την ανάσα του Καρυωτάκη όσο προσπαθούσε να πνιγεί στη θάλασσα του Ιονίου Πελάγους, αυτό που έκανε ψυχρή και ιδρωμένη τη σκανδάλη τόσων και τόσων ψυχών στα χρόνια μας. Από τα πιο δυνατά, καθαρά και πεισμωμένα αντανακλαστικά του ανθρώπου. Κι όμως, τόσοι άνθρωποι αυτοκτονούν, ακόμα και αν τους κλείσουν στο πιο μικρό κελί, χωρίς κανένα αντικείμενο παρά το σώμα τους. Πάλι βρίσκουν τον τρόπο, όσοι τον ψάχνουν. Χάλασε το ένστικτο σε κάποιους ανθρώπους;

Δε μπορώ να ξέρω. Μπορώ να μαντέψω όμως πως η θέληση τους ήταν πολύ πιο δυνατή από οποιοδήποτε ένστικτο.

----------------------

Μη βιάζεσαι. Η ζωή δεν είναι απαραίτητα ωραία, ούτε ευλογία, ούτε δώρο. Μη γίνεσαι δικαστής που με περίσσιο στόμφο και αλαζονεία, έχεις βρει το νόημα της και εξ’αυτού, έχεις εξορίσει την αυτοκτονία από τη ζωή σου. Δεν είμαστε καλύτεροι, ή πιο γενναίοι, εμείς που ως τώρα επιλέγουμε να μην ακολουθήσουμε αυτό που μάλλον μοιάζει με βαθιά, λυτρωτική λήθη.

Δε χρειάζεται κάτι που ονομάζεις εσύ ως βαθύ τραύμα, ανείπωτη, αγιάτρευτη και ανεπανόρθωτη πληγή για να ξεπηδήσει μεταφυσικά στο μυαλό αυτή η λύση. Γίνεται, συμβαίνει, είναι πιο συνηθισμένη από όσο νομίζεις. Ναι, αμέ, και στους «φυσιολογικούς» ανθρώπους. Πραγματικά, μη μου πεις πως στη ζωή σου δεν υπήρξανε στιγμές που «το κακόβουλο πνεύμα της ηθικής των πολλών φαινόταν σαν να μη σου άφηνε άλλα περιθώρια από την αυτοκτονία»; (Σάρα Κέιν)

Και όταν συμβεί σε εμάς, δηλαδή όχι σε εμάς ακριβώς, αλλά σε κάποιον που χωρογραφούμε ως κοντινό μας, λέμε γιατί σε αυτόν, γιατί σε εμάς, γιατί σε εμένα. Κανένα πρόβλημα, δεν είναι εγωισμός αυτό. Αλλά την απάντηση, όπως με πληροφόρησε η φίλη μου η Μ.Ε., τη δίνει η ζωή, στο απελπισμένο και γεμάτο δάκρυα ερώτημα «γιατί σε εμένα;».

Κι η ζωή απαντάει, χαμογελώντας, χωρίς περιττές ευγένειες μα και χωρίς διαχυτική εγκαρδιότητα:

Γιατί όχι σε εσένα;

------------------

Είναι άσχημο, το ξέρω. Αφήνει κάποιος πολλά πίσω. Τι πολλά. Μια ολόκληρη ζωή, ανεξαρτήτως ηλικίας, καριέρας, οικογένειας. Σχέσεις, όνειρα, ντροπές, ματαιωμένες προσδοκίες. Έχει αυτός ο άνθρωπος την πολυτέλεια να τα διαγράψει όλα μονοκονδυλιά. Αλλά στους υπόλοιπους όλα αυτά μένουν, και όχι μόνο μένουν, γιγαντώνονται, παίρνουν άλλη διάσταση, έχουν τη μαγική ικανότητα να κάνουν το βέβαιο μας βήμα στη ζωή να μετατρέπεται στο αβέβαιο ταλάντωμα του ακροβάτη πάνω σε μια πετονιά. Φέρνουν, όπως ο άνεμος το σπέρμα της γύρης σε ένα άγονο χωράφι, ερωτήματα που φάνταζαν εξωπραγματικά ως τώρα.

Ερωτήματα για αυτόν που μας άφησε, τα μυστικά του, τη χωρητικότητα της καρδιάς του.

Ερωτήματα για τη σχέση μας με αυτόν, για εμάς τους ίδιους. Τι δεν κάναμε σωστά; Τι έπρεπε να της πω εκείνη τη φορά που …;

Ερωτήματα για το βάθος του πόνου του και το ύψος του εγωισμού του. 

Πόσο θάρρος ήθελε να μας εμπιστευτεί ότι θα συνεχίσουμε τη ζωή μας χωρίς αυτόν; 

Πόσο αλαζόνας να σκεφτεί μόνο τον εαυτό του, όταν όλα πήγανε σκατά, και επέλεξε να τα κάνει χειρότερα; 

Πόσο ανίκανος ένιωσε στις στιγμές του, πόσο πήγαμε να τον βοηθήσουμε στη ζωή του και αυτός το αρνήθηκε. 

Πόσο σκληρά και ματωμένα προσπαθήσαμε να την προστατέψουμε και πώς μας το ανταπόδωσε;

Ένας 5χρονο κορίτσι ντυμμένο πριγκίπισσα, που κλαψουρίζει και γκρινιάζει επειδή στην αγαπημένη της κούκλα δεν άρεσε το φανταστικό της τσάι.

Ένας αλκοόλας και μπεκρής που αντί να δει τη ζωή κατάματα, σκαρφιζόταν θεωρίες πως το αλκοόλ λειαίνει τις αιχμηρές και κοφτερές σκέψεις στο μυαλό του.

Αιχμηρά Αντικείμενα, Gillian Flynn (ελεύθερη απόδοση)
-------------------------------

Δε την εξαγνίζω την αυτοκτονία. Προσπαθώ να την καταλάβω, όχι την πράξη μόνο, αλλά όλη τη συνθήκη σαν μια ακόμη, ακόμη μια, ανθρώπινη ποιότητα που όλοι την έχουμε ζήσει ή θα ζήσουμε, αλλά με άλλη μεγέθυνση και διόγκωση. Σκέψου ένα κύτταρο που όταν γεννιέται, πρωταρχικός σκοπός του είναι η ζωή. Μπορεί όμως, μέσα από μια αλυσίδα αλληλεπιδράσεων να ξεφύγει τόσο από αυτόν, που να αρχίσει να κυνηγάει την καταστροφή αλλά και τη μανιώδη διέξοδο από αυτή του την καταστροφική τροχιά. Σαν μια ύπαρξη που μοιάζει σε έναν περαστικό φυσιολογική αλλά η ίδια μέσα της νιώθει ξένη και εξωγήινη, μίασμα_σκοτάδι, άχρονη και ξέμπαρκη με μόνο έλεγχο πάνω στο ξυράφι, τη σκανδάλη, το σκοινί και τον γκρεμό.

Γιατί, λοιπόν να κάνουμε κάτι και να προσπαθήσουμε να αποτρέψουμε τον άνθρωπο αυτόν εφόσον πονάει τόσο πολύ; Δεν είναι απλά μια εξάσκηση στη δική μας ματαιοδοξία και το δικό μας υπόκωφο ναρκισσισμό;

Μπορεί. 

Μπορεί να είναι και αυτό. Αλλά πιστεύω πως δεν είναι μόνο αυτό και σίγουρα δεν είναι το κυρίαρχο. Ο μοναδικός λόγος είναι πως ο θάνατος είναι η μόνη ανθρώπινη κατάσταση που είναι ανεπανόρθωτη. Όσο είναι κάποιος εν ζωή, τα πράγματα βρίσκουν το δρόμο τους, προς το χειρότερο για τον έναν, προς το καλύτερο για τον άλλον ή αντίστροφα, ή και τα δυο μαζί, ή τίποτα από τα δυο. Αλλά όποιος φεύγει, το κάνει με μεγάλο τίμημα για τον ίδιο και τους ανθρώπους του. Δε συμφωνώ πως το γυαλί δε ξανακολλάει άμα σπάσει. Η ανθρώπινη ψυχή είναι φτιαγμένη από τα υλικά ενός ψηφιδωτού και όχι ενός στιλπνού και αθάμπωτου, εύθραυστου και άκαμπτου γυαλιού.

Και τι να κάνουμε;

Να είμαστε άνθρωποι. Να σταθούμε ένα λεπτό, σκεπτόμενοι αν ο άνθρωπος μας είναι αποσυρμένος, αν χρειάζεται να συντονίσουμε τις κεραίες μας με όσα δε λέει και δεν πράττει. Τι του κάνουμε όταν είναι έτσι, ή και τι κάνουμε για αυτόν, ή ακόμα και τι κάνουμε αντί να το κάνει αυτός. Και να σκεφτούμε αν είμαστε οκ και καθησυχασμένοι με όσα λαμβάνουμε, ή αν κάτι δεν κολλάει. Να εμπιστευτούμε τη διαίσθηση μας. Να μη βιαστούμε αλλά να μην αναβάλλουμε. Να μην κρύψουμε την ανησυχία μας αλλά να μην την κάνουμε σφραγίδα δημόσιας υπηρεσίας που επικυρώνει την ατράνταχτη αλήθεια μας. Να ακούσουμε και να σταθούμε ένα λεπτό σε όσα μας λέει. Να σωπάσουμε, να αγκαλιάσουμε, να κλάψουμε, να συγχωρέσουμε, να μη συγχωρέσουμε και να εξοργιστούμε, να βρίσουμε, να μετανιώσουμε, να ρωτήσουμε τί θες, να φοβηθούμε, να τρομοκρατηθούμε, να προτείνουμε ό,τι λύση υπάρχει.

Για να μείνει ζωντανός. Γιατί; Γιατί η ζωή του έχει τη μεγαλύτερη αξία για εμάς.

Μόνο μη φύγεις. Μη φοβηθείς τον πόνο του άλλου, γιατί μπορεί να τον νιώσεις μόνος σου άμα σε αφήσει. Χωρίς να το θέλει. Αλλά γιατί είσαι άνθρωπος. Και δεν ήθελες να πεθάνει.

Ούτε και αυτή.

________________________________________________.-

Κλείνω με ένα απόσπασμα, που αν και δεν το βρίσκω αυτούσιο κάπου, είμαι σίγουρος πως το έχει γράψει η Σάρα Κέιν στην Ψύχωση. Σε ελεύθερη απόδοση (και μνήμη):

Κανένας που αυτοκτόνησε δεν ήθελε να πεθάνει. Αντίθετα, ήθελε να ζήσει τη ζωή του όσο τίποτα άλλο. Απλά σε άλλο τόπο. Άλλο χρόνο. Άλλο σώμα. Άλλη γη.